แปลจากคำถามหมายเลข 130815

แปลโดย อับดุลฮากิม หามะ

คำถาม

ฉันรู้ว่าสิ่งที่ฮะรอมอาจกลายเป็นที่อนุญาตได้ หากมีความจำเป็นต้องทำมัน มีเงื่อนไขอะไรบ้างของฮุก่มนี้ เพื่อที่มันจะถูกปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง?

คำตอบ

มวลการสรรเสริญเป็นสิทธิ์ของอัลลอฮ์ ขอความสันติและพรจากอัลลอฮ์จงมีแด่ศาสนทูตของอัลลอฮ์

ในบรรดาหลักการพื้นฐานของหลักชะรีอะฮ์อิสลามที่บรรดานักวิชาการเห็นพ้องกันคือ กรณีจำเป็นนั้นทำให้สิ่งต้องห้ามกลายเป็นที่อนุญาต 

มีหลักฐานมากมายที่สนับสนุนหลักการข้อนี้ ในกุรอานอันศักดิ์สิทธิ์ และในซุนนะฮ์ของศาสนทูต ตัวอย่างเช่น โองการที่อัลลอฮ์ได้กล่าวว่า :

“ที่ต้องห้ามสำหรับเจ้า (ในเรื่องของอาหาร) นั้นคือ : อัลมัยตะฮ์ (สัตว์ที่ตายเอง — ปศุสัตว์ — สัตว์ที่ไม่ถูกเชือด), เลือด, เนื้อหมู, และสิ่งที่พระนามของอัลลอฮ์ไม่ได้ถูกกล่าวในขณะเชือด (ซึ่งถูกเชือดเป็นสัตว์พลีเพื่อสิ่งอื่นจากอัลลอฮ์ หรือถูกเชือดเพื่อเจว็ด) และสิ่งที่ถูกฆ่าด้วยการรัดคอ, หรือด้วยการตีอย่างรุนแรง, หรือด้วยการตกจากที่สูง, หรือด้วยการถูกขวิด — และสิ่งที่ (บางส่วน) ถูกกินโดยสัตว์ป่า — ยกเว้นว่าเจ้าสามารถเชือดมันได้ (ก่อนที่มันจะตาย) ‑ และสิ่งที่ถูกพลี (เชือด) บนอันนุศุบ (แท่นหินบูชา) (เป็นที่ต้องห้าม) เช่นกัน ในการใช้ลูกศรเพื่อเสี่ยงทายหาโชคหรือการตัดสินใจ (ทั้งหมด) นั้นคือฟิสกุน (การฝ่าฝืนอัลลอฮ์และการทำบาป) ในวันนี้ บรรดาผู้ปฏิเสธศรัทธาได้หมดหวังในศาสนาของพวกเจ้าแล้ว ดังนั้น จงอย่าเกรงกลัวพวกเขา แต่จงเกรงกลัวข้า ในวันนี้ ข้าได้ทำให้สมบูรณ์ซึ่งศาสนาของพวกเจ้าสำหรับพวกเจ้า ได้ทำให้ครบถ้วนซึ่งความโปรดปรานของข้าต่อพวกเจ้า และได้เลือกสำหรับพวกเจ้าให้อิสลามเป็นศาสนาของพวกเจ้า แต่สำหรับผู้ที่ถูกบังคับด้วยความหิวอย่างรุนแรง โดยไม่ได้เอนเอียงในการทำบาป (ผู้นั้นก็สามารถกินเนื้อสัตว์เหล่านี้ที่กล่าวไปข้างต้นได้) แน่นอน อัลลอฮ์คือผู้อภัยโทษอย่างมากมาย, ผู้ทรงเมตตาที่สุด”

[อัลมาอิดะฮ์ 5:3]

“และเหตุใดพวกเจ้าถึงไม่กินสิ่งนั้น (เนื้อสัตว์) ที่พระนามของอัลลอฮ์ถูกกล่าว (ในตอนที่เชือดสัตว์ดังกล่าว) ในขณะที่พระองค์ได้อธิบายต่อพวกเจ้าโดยละเอียด ถึงสิ่งที่เป็นที่ต้องห้ามต่อพวกเจ้า ยกเว้นภายใต้การถูกบังคับด้วยความจำเป็น?”

[อัลอันอาม 6:119]

ตัวอย่างของหลักการข้อนี้มีดังนี้ : 

1.การกินสัตว์ที่ตายเอง สำหรับผู้ที่ไม่สามารถหาสิ่งอื่นได้ และกลัวว่าเขาจะตายเพราะความหิว

2.การกล่าวคำพูดที่เป็นกุฟร์ เมื่อถูกทรมานและถูกบังคับ

3.การปัดป้องผู้รุกรานคนหนึ่ง แม้ว่าสิ่งนั้นจะนำไปสู่การฆ่าเขาก็ตาม

ดูใน : อัลอัชบาฮ์ วันนะซออิร โดยอิบน์นุญัยม์ หน้า 85 

กรณีจำเป็นหมายถึง กรณีที่บุคคลคนหนึ่งจะได้รับอันตราย หากเขาไม่ทำในสิ่งที่ฮะรอมนั้น ซึ่งอันตรายดังกล่าวนั้นจะมีผลต่อสิ่งจำเป็นทั้งห้า นั่นคือ : ศาสนา, ชีวิต, เกียรติ, สติปัญญา และทรัพย์สิน 

เกี่ยวกับเงื่อนไขที่สิ่งฮะรอมจะกลายเป็นที่อนุญาตในกรณีจำเป็นนั้น ชัยค์มุฮัมมัด อิบน์อุษัยมีน (ขออัลลอฮ์เมตตาท่าน) ได้กล่าวถึงสองเงื่อนไขสำหรับสิ่งดังกล่าว และท่านได้อธิบายรายละเอียดไว้มากมายด้วยกับตัวอย่าง เช่นเดียวกับการกล่าวถึงข้อคัดค้านบางประการ และการตอบโต้ต่อมัน ดังนั้น เราขอจำกัดตัวเราเองด้วยกับการอ้างคำพูดของท่าน ท่าน (ขออัลลอฮ์เมตตาท่าน) ได้กล่าวว่า : 

หลักการข้อนี้ คือหนึ่งในฟิกฮ์พื้นฐาน ซึ่งถูกระบุโดยชะรีอะฮ์ว่า : ทุกสิ่งที่ต้องห้ามจะกลายเป็นที่อนุญาต ในกรณีที่จำเป็น 

ดังนั้น สิ่งที่ถูกห้ามจึงกลายเป็นที่อนุญาตในกรณีที่มีความจำเป็น แต่มีเงื่อนไขอยู่สองประการ คือ

เงื่อนไขแรก: 

เราต้องถูกบังคับให้ทำสิ่งฮะรอมนี้เป็นการเฉพาะ หมายถึงเราไม่สามารถหาสิ่งอื่นที่จะตอบสนองความจำเป็นดังกล่าวได้แล้ว เว้นแต่ด้วยกับสิ่งฮะรอมนี้ หากเราสามารถหาสิ่งอื่นได้ มันก็จะไม่กลายเป็นที่อนุญาต แม้ว่ามันจะสามารถตอบสนองความจำเป็นดังกล่าวของเราได้ก็ตาม 

เงื่อนไขที่สอง: 

ความจำเป็นดังกล่าวจะต้องถูกตอบสนองได้ด้วยสิ่งฮะรอมดังกล่าว หากไม่เป็นเช่นนั้น มันก็ยังคงเป็นที่ฮะรอม หากเราไม่มั่นใจว่ามันสามารถตอบสนองความจำเป็นดังกล่าวได้หรือไม่ มันก็ยังคงเป็นที่ฮะรอม สิ่งนั้นก็เพราะการทำบางสิ่งที่ฮะรอมนั้นผิดแน่นอน และการตอบสนองความจำเป็นด้วยมันนั้นเป็นสิ่งที่มีข้อสงสัย ดังนั้น เราก็ไม่ควรละเมิดด้วยการทำสิ่งที่ฮะรอมอย่างแน่นอนเพื่อแลกกับสิ่งที่มีข้อสงสัย 

ดังนั้น ฮุก่มดังกล่าวจึงแตกต่างออกไปสำหรับผู้ที่หิวโหยที่ไม่สามารถหาสิ่งอื่นได้แล้ว ยกเว้นสัตว์ที่ตายเอง ในกรณีนี้ เราก็จะกล่าวว่า จงกินสัตว์ที่ตายเองนั้น หากเขากล่าวว่านี่เป็นการทำในสิ่งที่ฮะรอม เราก็จะกล่าวว่ามันกลายเป็นที่อนุญาตแล้ว เนื่องจากมีความจำเป็น เพราะคุณไม่มีสิ่งอื่นที่จะกินได้แล้วเว้นแต่สิ่งนี้ และเพราะหากคุณกินมัน คุณก็สามารถตอบสนองความจำเป็นดังกล่าวได้ 

มันถูกกล่าวต่อชายคนหนึ่งว่า : หากคุณดื่มแอลกอฮอล์ คุณก็จะหายจากความป่วยไข้ ในกรณีนี้เราขอกล่าวว่า : มันไม่เป็นที่อนุญาตสำหรับคุณในการดื่มแอลกอฮอล์ แม้ว่าคุณจะบอกว่า มันจะรักษาคุณจากความป่วยไข้ได้ก็ตาม ทำไมถึงเป็นเช่นนั้นน่ะหรือ? 

ประการแรก เพราะไม่มีความแน่นอนว่าเขาจะถูกรักษาหายด้วยมันได้ เขาอาจดื่มมันและไม่ได้ถูกรักษาให้หายจากความป่วยไข้ เราเห็นผู้ป่วยหลายคนที่ได้รับยาที่เป็นประโยชน์ ซึ่งพวกเขาไม่ได้รับประโยชน์จากมัน

ประการที่สอง ผู้ป่วยสามารถหายได้ โดยไม่ใช้การรักษาใด ๆ ด้วยการวางใจในอัลลอฮ์ และขอดุอาอ์ต่อพระองค์ ด้วยการวิงวอน (ดุอาอ์) ของผู้คนให้กับเขา และอื่น ๆ สิ่งนี้มาจากมุมมองในแง่ของเหตุผล 

ส่วนมุมมองในแง่ของหลักฐานนั้น มันถูกรายงานในฮะดีษจากศาสนทูต (ขอความสันติและพรจากอัลลอฮ์จงมีแด่ท่าน) ว่าท่านได้กล่าวว่า : “อัลลอฮ์ไม่ได้ทำให้การรักษาของพวกเจ้า อยู่ในสิ่งที่พระองค์ห้ามพวกเจ้า” เหตุผลเบื้องหลังของฮะดีษบทนี้นั้นเป็นที่ชัดเจน เพราะอัลลอฮ์ได้ห้ามมันสำหรับพวกเราเพียงเพราะว่ามันเป็นอันตรายต่อพวกเรา ดังนั้น มันจะเป็นไปได้อย่างไรที่สิ่งฮะรอมจะกลายเป็นการรักษาและการเยียวยาได้? 

ดังนั้น มันจึงฮะรอมในการใช้สิ่งฮะรอมเป็นการรักษา ดังที่บรรดานักวิชาการได้ระบุไว้ และมันไม่สามารถจะกล่าวได้ว่า นี่คือกรณีของความจำเป็นอย่างที่บางคนคิด 

หากบางคนกล่าวว่า บุคคลคนหนึ่งกำลังสำลัก และเขาไม่มีสิ่งใดเลยยกเว้นไวน์แก้วหนึ่ง ดังนั้น มันจะเป็นที่อนุญาตสำหรับเขาหรือไม่ ในการดื่มไวน์ถ้วยนี้เพื่อหยุดการสำลักของเขา? 

คำตอบคือใช่ เพราะสองเงื่อนไขมีครบในกรณีนี้ เขาถูกบังคับให้ใช้สิ่งนี้อย่างแน่นอน และเราก็มั่นใจว่าความจำเป็นดังกล่าวจะถูกตอบสนองได้ด้วยมัน ดังนั้น เราก็จะกล่าวว่า : จงดื่มไวน์นั้นซะ แต่เมื่อการสำลักนั้นถูกหยุดแล้ว เขาก็ต้องหยุดดื่ม 

หากบางคนกล่าวว่า ชายคนหนึ่งได้พบเนื้อจำนวนหนึ่งที่ถูกเชือดในลักษณะที่ฮะลาล และเนื้อจำนวนหนึ่งจากสัตว์ที่ตายตามธรรมชาติ เขาสามารถกินเนื้อสัตว์ที่ตายเองเพราะเขาถูกบังคับให้ทำเช่นนั้นด้วยความจำเป็นได้หรือไม่? 

คำตอบคือ เขาไม่สามารถทำเช่นนั้นได้ เพราะความจำเป็นดังกล่าวสามารถถูกตอบสนองได้ด้วยสิ่งอื่น ดังนั้น มันจึงไม่เป็นที่อนุญาต เพราะไม่มีเงื่อนไขแรก 

หากบุคคลคนหนึ่งกล่าวว่า ฉันนั้นกระหายน้ำและฉันไม่มีสิ่งใดเลย เว้นแต่ไวน์ถ้วยหนึ่ง ฉันสามารถดื่มมันได้หรือไม่? 

คำตอบคือไม่ได้ ดังที่บรรดานักวิชาการได้กล่าวไว้ เพราะสิ่งนี้ไม่ใช่กรณีของความจำเป็น แต่มันเพียงแต่จะยิ่งทำให้เขากระหายน้ำยิ่งขึ้น ดังนั้น จึงไม่มีประโยชน์ใด ๆ ในการละเมิด และทำในสิ่งที่ฮะรอมดังกล่าว เพราะความจำเป็นดังกล่าวจะไม่ถูกขจัดออกได้ด้วยมัน และมันไม่มีเงื่อนไขที่สอง 

หากบุคคลคนหนึ่งกล่าวว่า : หากผู้ป่วยคนหนึ่งไม่มีทางเลือกใด ๆ เว้นแต่การดื่มเลือดเพื่อเป็นการรักษา มันเป็นที่อนุญาตสำหรับเขาหรือไม่ในการทำเช่นนั้น? คำตอบคือ มันไม่เป็นที่อนุญาตสำหรับเขาในการทำเช่นนั้น เพราะไม่ครบสองเงื่อนไขที่ได้กล่าวไป จบการอ้าง 

ชัรห์ มันซูมะฮ์ อุศูล อัลฟิกฮ์ วะเกาะวาอิดิฮี (หน้า 59-61) 

และอัลลอฮ์รู้ดีที่สุด